Qué ver y hacer

9-05-2019

VER Webcam sobre la playa de Rodiles Villaviciosa, en “vivo y tiempo real”

PINCHA EL ENLACE INFERIOR PARA VER RODILES EN DIRECTO https://www.webcamsdeasturias.com/webcam.php?id=120...

Qué ver y hacer

23-10-2016

Collaboraciones N'asturianu de Xuan Miyar

20/11/23 LA MAYADA El sitiu pa él, yera'l de siempres, siempres-y llamaren la fragua, pero, nadie de los que tán s'alcuerda'l porqué, namás s'alcuerda él, que dende mui pequenu, cuando sacaren los fierros qu'ocupaben sitiu y estorbaben nes esquines, y la única referencia que se caltién güei, son los fierros gordos espetaos nos murios a modu de gabitu pa colingar coses qu'entá s'usen. Lleva una selmana iguando, preparando'l llugar pa mayar. Separtando aperios y preseos pa los llaos, dexando llibre l'espaciu, pal llagar, la mazana, los duernos y tou lo precisu pa la xera, y dexando la pipa y los barriles llímpios y nel so sitiu, amás de los duernos, mayos, pales y un calderu. Y llegó'l día que s'alcontró cola fragua enllena xente vinientes a echar un gabitu. Güei ye'l día de remembrances, de vezos, el so mundiu ta ehí, ye'l dél, ye feliz y nun s'entera que'l corazón torna de vuelta. Cuatro homes mayando, dos a cada llau del duernu, cola música de los golpes de mayos acompasaos, y ambiente de trabayu y folixa. El güelu quier mandar, ordena, diz... Los neños dando voces, d'egarradielles, folixa y carreres. La palanca que trayistes nun val pa esa carraca. Quitai les fueyes seques. Quitai les mazanes picaes. Aurelio manda pero nada, nin lu oyen, nun-y facen casu. Ye invisible, que si quies, da pasos, mira la xente... Da un glayíu, - Quitai esa mazana picada. Naide lu siente. Quítate del mediu güelu, van tirate. Siente'l rodiu, mira, ye él quién lo siente. Dase de cuenta, yá blincó'l tiempu. Nun ye pa rise, cavilga, tampocu paga riñir y ponese seriu... pero, allégrase enforma viendo los nietos, velos esfutar cola mayada, enllénase-y l'alma. Entrúgase, quién va podar en xineru, quién va quitar l'arfueyu. Echa la cuenta, ésta ye polo menos, la so trenta mayada. Van echando la magaya nel llagar, avera bien el duernu, de seguida va principiar a pingar. Güelu quítate, vas cayer, Aurelio quítate, que van tirate los rapazos. Aurelio estorba y Aurelio a la fin lo entiende. Arrastrando la pata arrima un tayuelu, siéntase onde'l duernu. Mira de regüeyu y ve con emoción un filín de sidra que pinga, duce y mansulíno nel duernu, y cómu se va formando la espluma dorada. El güelu garra un palín pa metelu, y que nun s'atasque'l furaquín. Namás mira'l duernu, nin oye, nin manda, nin mira cómu va la mayada, y Riquín el nietu pequenu, ye quien s'avera al güelu. -¿Yá se puede beber un pocu güelu?. Aurelio pása-y la mano pela cabeza y míralu con güeyos de güelu. Ai'l mio neñu, cavilgando, si sedrá Riquín quien dalgún día-y toque preparar la mayada. Ta Riquín ensin perder güeyu a la algarada de la rapazada y ponse nes rodielles del güelu, Aurelio afalágalu y pálpalu pela espalda , da-y un mimu comu de vezu. -Alguarda un pocu mio neñu. El güelu vive esi momentu comu cimeru, los güeyos mirando pal duernu y siente'l cariñu del neñu pequenu. Nun quier sintir más nada, nun mira cómu facen la mayada, nin mira cuántu falta, la improvisación y'l desorde ye lo qu'afaya, nadie fai nada al so sen, namás sabe que a él yá nun lu dexen facer más nada. ¿Dasme un pocu güelu?. Apúrrime la zapica, non, nun metas el vasu nel duernu. Riquín preba la sidra, ente los rapazos, formóse una bona algarada. -Riquín, trai pacá'l banquín. Sentaos los dos nel banquín arrimaos al muriu, el güelu xúntase bien col neñu. Mirando pa dientro siente que yá se-y pasó'l tiempu, lo únicu qu'invade, ye'l golor remembráu de la sidra'l llagar caendo al duernu. -Otru poqueñin gúelu. -Non, que si te da cagalera ríñeme la to güela. Y ehí tán, nesi requexu. Afalagando al so nietu asela y fai un esfuerciu, cásique vencíu nel so sentimientu, nel camín andáu a la vida ganada. Pon enfotu, piensa, quién va siguir llimpiando la fragua, quién va rellenar el barril, quién pañará la mazana, quién va saber facer el trasiegu... Deprendiólo bien, sabe que pa él, ye la última mayada. XUAN MIYAR 01/07/2023 “Hestories de despoblación y abandonu” NEL MOLÍN - Son les 7 la tardi, otru día que nun vió pasar a naide pal molín. Aurora, seguru que güei tampocu nun faló con naide, otru día más ensin moler, otru día más ensin maquila, ¿Quién va dir, quién sema, ónde ta la xente?. Amador lleva díes esmolíu dando-y vueltes a la mollera, tien de dir ver la molinera. Amador ye ún d'esos homes que vive sólu nel pueblu. Siete cases zarraes, namás cinco tan abiertes y namás una tien ganáu, poro, en denguna semen. Amador nun ye de presumir pero güei pela mañana llavóse y punxo llimpiu'l pantalón, va baxar al molín. Al baxar dexó la burra nel prau, la que-y da la compañía y dalgo de facer. Per caminos ente muries desarmaes, cotolles descomonaes, castañales centenaries faciendo fondes solombres, entá queden les buelgues d'eses rodaes grabaes nes llastres pelos años, feches col rodar de carros y carretes y, tórnase a mozu, de cuando'l tránsitu pel camín de neños, de alforxes y de cestes, yera'l vezu pa la xente, estraña la lluz d'eses solombres eternes. Sabe que nun va alcontrar a naide. ¿Ónde tará la xente?. Na calma la mañana, ensin un soplu d'aire que lu ponga sollerte dando-y na cara. Fueyes seques cayendo sele, lo únicu que se mueve. Fai l'asomu pela canal, fueyes, mofu, cañes rotes y piedres, ¿Per ónde cuerre l'agua?. Avérase al molín, tan paráu comu l'aire la mañana y avivó los sos sentíos. Remembra l'arume del maíz fechu fariña, ye lo primero que siente. Telarañes texíes na puerta, la d'enriba abierta, mira bien... nin hai puerta. Va averándose a la casa, pon la oreya y nun siente nada. Aurora, Aurora, llama. Silenciu llama silenciu, y el selenciu llama a la nada... Mira la rodiada, paez que ta tou bien curiáu, y tou ye calma. Cales, xeráneos y roses florecen al rodiu la casa. Un gatu tres el cristal la ventana paez que ye lo que-y da vida al llar, onde les ruines güelen a decadencia, adornen el llugar. Mira'l cielu, mira'l tiempu, recréase mirando'l carbayu vieyu onde xugaben, ente árboles, a la maya. Un gritu de sustu failu tar de nueves nel llugar. -¡Ai!, ¿Qué faces equí Amador?. Con cara de plasmu, ensin saber per ónde apaeció la molinera, diz-y. -Aurora, que vini a vete... Un calderu d'agua na mano y na otra'l ruenu acabante quitalu de la cabeza, da rempuesta a la ausencia d'Aurora, que t'avezada a tar sóla, posa'l calderu. Pañoleta negra, mandil gastáu, la saya de cuadros prieta, rota y puerca. Dexa les madreñes a la puerta xuntu al calderu. Miraes cómplices qu'amosen xestos de comprensión y derrota. Nun son los años del bulliciu'l molín, nin los años mozos d'actividá dala. Burros, alforxes enllenes, xuegos y xuntances populares yera l'actividá diaria, güei, equí tamos sólos. ¿Ú ta la xente?. Nun saben qué dicise, miraes, medies pallabres... Remembrances d'otros tiempos enllenos d'enfotos, qué pintamos nesti tiempu ensin almorzar recuerdos, y non, nun facemos vacíu a les mentes entá despiertes, semos quién xintar ilusiones, años pasaos que mos dan la esperiencia de la vida enllena d'hestories, dexando caminos andaos enllenos de roses, anque agora, mos pinchen les espines. Damos la to lluz lluna, allúmanos cola esperanza en caminos de ñubes grises, arratrando los pies per onde s'aldovina'l desiertu. Miraes arrequexaes, asemeyando pantasmes vivos pela aldea, coles sorrises perdíes y les miraes dolientes, ensin sintir xirar les mueles. Aurora clisa la mirada nel carbayu vieyu, Amador nun diz nada, mira de nueves al suelu. XUAN MIYAR 01/04/2023 “Tengo ama” - (Dedicáu a la Villa). ”. Rellatu n'asturianu de Xuan Miyar Estaya de publicaciones n'asturianu, dedicaes a la nuesa cultura y tradiciones. Cola collaboración de Xuan Miyar Dende la ñube algodonada puede sentir aquéllo que ta prendíu nel so intelectu. Mel arrienda les 24 hores d'un día y alienda, suelta les bocanaes d'enfotu, éses que quier y puede. Báxase a la realidá emocionada pa sentir el devenir de la mirada allargada d'andar pelos requexos de la Villa de la mano de la so amada. Principia l'andar pela cai del Agua, a la bocana ensin paragües a la busca de consuelu, a les veces qu'alcuentra l'arume a pan tienru, que ye la so debilidá, ya'l so recuerdu de neñu y, andar a la qu'anda, pa que nun echen furruñu los sos raigaños y creyelos. Caleyando bien garráu y nun lu suelta, cuntando los pasos sigue andando hasta la estrencha Caleyina, per onde tovía oye los chillíos y berros nidios de tantos neños xugando n'aquélles llargues tardes hasta los atapeceres. Y faciendo un exerciciu de puxu, depués de 5 hores de saboriar los requexos, pa que nun-y envuelvan les corrientes d'un airón que paez d'iviernu y pa nun escaecer el tastu aneyu de la mazana dorada fecha magaya y sentílos. Llega a la cai'l Sol pela solombra, y un vecín t'atisbando tolo que pasa, ensin sombreru, dando la parpayuela, mientres la so neña nagua poniendo les manes nel escaparate de casa Mero. Mel, tien la so mano apretada, siéntela asina, comu si lu llevaren agarráu, cola ilusión que lu guía fuera una mano candial y verdadera, acompángalu mirando al suelu oyendo'l soníu de los pasos imaxinaos pola señardá ya'l tiempu. Mientres, va pasiando y acariciando'l suelu llega l'Anchu, tan anchu, el sitiu de paseantes ocasionales, turistes foriatos y vecinos aspirantes a espectadores petando l'hestóricu café. Nes sos cares aldovínase l'enfotu ya ilusiones nesa espera, cola priesa d'entrar nel teatru Riera. Pisando'l suelu con mimu pa nun mancar la so Villa, anda p'atayar pel pasaxe andando mui seguru, pa esfrutar de l'ayalga de la Plaza'l mercáu col decoráu de cuentu. Enantes entró nel Café d'autor pisando'l suelu bordáu de flores con filu finu, y esfruta la cafeína pa entamar la nueche llarga que lu espera espiertu. Depués de dieciocho hores yá ta nel mediu la paza'l Güevu. Gasta una hora xirando faciendo un exe col calcañu pagáu al suelu alredor, nel sitiu que lu envuelve, a la velocidá de l'aguya'l minuteru del reló l'Ayuntamientu, al tiempu que siente'l pálpitu del corazón de la Villa a piques d'entamar el sueñu y cásique duerme. Apáguense les lluces de los chigres, toquen a callar, zarraron les puertes. Agora, la Villa anovada de verdaes infinites, comu sidra'l duernu qu'esgola pel gargüelu. Pasa la nueche acoricáu nun bancu nel Parque la Ballina con delles hores dormíes, tantes comu perdíes. Suañó coles hestories deprendíes que-y asuénen a tastu agrín comu l'arume de la esperanza dala. Hestories allancaes comu sidra na pipa pa escanciala, qu'espalme na so cara pa beber de los recuerdos. Dai la to mano blanca, Villa, guíalu pel camín de la to corona celestial p'alcontrar les emociones anque namás seya per un día. Dormiendo al rasu y empapáu pola rosada, espiértalu yá de día, un vuelu rasu d'andarina. (Dedicáu a la Villa) XUAN MIYAR 01/01/2023 “Lluna” - Rellatu n'asturianu - Collaboración de Xuan Miyar. Estaya de publicaciones n'asturianu, dedicaes a la nuesa cultura y tradiciones. Cola collaboración de Xuan Miyar Güei véote encesa, con esa lluz qu'aclaria les idees y tas a piques de tar llena, allumes pa les almes qu'alguarden y pa les que tán na espera. La to solombra que faces tan allargada nesta nueche tan illuminada, escosada de ñubes cobardes que nun s'atreven a tapar esa lluz reflexada, qu'a les veces da la pena, la qu'apurre'l misteriu, la que da'l miéu de sintir la soledá y de nun atopar esa lluz máxica ya enigmática, la lluz que t'amira y t'enciende l'alma cansada dacuando cavilgues p'adientro. -Dímelo lluna, ¿Voi sintir el valir de la to lluz, lo inútil del to vientu y lo bono del to silenciu?. – Gabítame lluna, -¿Un granu na cara faime distintu?. ¿La marca del tiempu faime peremne?. ¿Les arruguies na frente fácenme sabiu de repente?. Sintir namás un silenciu bien calláu... ¿Faime inútil ya estrozáu?. Dímelo, nun t'engurries. Toi a sintir el tastu pel gargüelu de llamber les llárimes de tristura de llargues nueches espiertu. Toi escosu d'enfotos fatos gastaos pelos tiempos perdíos, de suaños rotos, incumplíos. Dímelo y sofítame col to facer silenciosu cola fuercia les marees, blanquia les mentes ruines al serenu, cómu sábanes blanques tendíes nel verde suelu esperando la rosada, cola suerte del home perdíu, qu'enxamás se llibra d'una cagada de raitana. Voi semar pebides d'ilusión pola fuercia del espírutu, con pasión. Voi recoyer frutu del esfuerzu, semar nel menguante pol caprichu y suerte del tiempu. ¿Qué caprichu, qué tiempu?. Esguilarán formigues peles piernes inertes, firme, al pié de la mio tierra humildada. Nel creciente vamos medrar xuntos, esponxigaremos y daremos la vuelta xuníos, entós, n'alborada colos suaños anovaos, veremos les lluces prendíes, atoparemos y veremos medrar de nueves les ilusiones perdíes, agora enceses. Y dende la tierra prestixiada véote llena, lluna, rescamples cola to lluz, col mio sentíu enllenu d'enfotu y la to cara que mira, y qu'enllena l'alma. XUAN MIYAR 1/10/2022 “EL SOMBRERU” Perhí van, pasiando pela cerona comu tantes veces, alcontrando'l llugar perfeutu p'alendar que-yos enanche los pulmones, p'andar a veces, cola cabeza gacha mirando pa los nuestros adientros a la gueta de la paz y del silenciu ganáu a la vida cotidiana, colos deleres y los sos menesteres. Tornando direicción pa la Casa'l Conceyu tuerce'l piscuezu pal Parque la Ballina, atopa les mazanines. Tolos bancos acutaos al rodiu p'aselar y aldericar. ¿Qu'hai tres el sombreru?. Carrió, blanquina, coloradona y roxina... rescamplen col brillu llimpiu y relluciente. Mazana pañada pa enseñala y fotiala, sentase y retratase pa saca-yos el brillu cola culera poniendo una sorrisa na cara, coles mazanes d'esa Villaviciosa cimera, que facen maxa. Ellí tán sollertes, miren de regüeyu y güelen, danse col codu viendo pasar los turistes y, el tiempu, que tantu calla y tantu fala. Coles sos alcordances infinites de la Villaviciosa hermosa y, que tantu sienten, algamaes nes solombres fonderes nel Parque la Ballina, nesos bancos enllenos d'homes enteros, con hestories cuntaes y otres tantes guardaes y faciendo remiendos nos corazones con alma d'aneyu galloleru, poro, cola aguya torcía... d'albarderu. Alderiques superficiales, retruques intrescendentes y saboriando hestories repitíes y vieyes, cómu l'alimentu de los cuerpos gastaos y les mentes, entá abiertes... y ven pasar un rapazón escorriendo a los ñeños màs pequenos, faciéndolos suañar nel futuru, n'un futuru ónde la rueda del carru nun roda penriba les llábanes llabraes pola rodada. Raxao, perico, prieta y regona.¿Qu'hai tres el sombreru?. Un rayín de lluz que s'adiéntra pente la solombra pel parque, foi cómu un mordigañu de frescura naquella mazana dorada, aliviando les fatigues d'ún y la sede de los llombos aventaos, y de sudu esgolando pela cara sonsuañando llárimes de los enfotos amenorgaos y cola boca pequena, compartiendo secretos, sabiendo ser y deprendiendo tar. Nun manca l'arguyu, manca'l sudu, les reñonaes, el trabayu y l'esfuerzu inútil ya escuru de dimir y esmenar. -¿Qué, prestaríate volver a ser mozu?. -Si ho, y mayar y apretar, mirar el filu sidra cayer nel duernu, de bona gana facía una mayada, y garrar en xineru una panerina del horru, o una mingana. Vivir de nueves la realidá pasada pa nun escaecer, nun dexar nel olvidu lo que m'esmuele, l'abandonu y l'arfueyu, pa vivir y narrar momentos de la vida, la que va gastada. ¿Qu'hai tres el sombreru?. Cada casa tien una historia y queremos facela cuentu, enantes d'escaecelu, cuéntamelu. Hestories nun cuntaes y d'amor polo nuestru. Esi sombreru ta fechu pa equí, pa ónde quería, amás de la merecía dedicatoria, traxo les mazanes rodando pel camín afayáu de l'ayalga maliaya. Gracies Úrculo, nós con arguyu, vamos quitar el sombreru. XUAN MIYAR 25/11/2021 A LA MANZANERA Ehí tas, tan sóla. Cola mirada posada l'algame d'una güeyada perdía y, cuando l'alcuentres, das por fechu'l día. Naguando tas por nun pasar desapercibía y por que dalguién te llave la ropa ensin brillu escuru, teñía pol verdín del tiempu y pol vientu. Subía nesi pedestal arguyosa ya altiva, col alma enllena d'elegancia, de soledá y tamién a veces, amosando un filu de tristura. Reflexes a tolos vientos l'alma de la idea primitiva na Plaza del Sr. Fernández y ufiertes coles manes firmes la sereta enllena del frutu del pumar vendíu y nós, a l'algame pel futuru al serviciu del presente prietu pol frutu del nuestru conceyu. Lluces la to dulce risa, galana, torna a retazos de sorrises averaes a llantos afogaos, marcando'l tránsitu de los pasinos sele y, dímoslo... suañes con toes les llunes y les estrelles cada vez que ves pasar les muyeres cargaes col cestu enllenu de mazana colorada. Cuénta-yos la verdá, qué faces a la qu'esperes los crepúsculos infinitos del azar nes nueches murnies hasta l'alborada, sufriendo les xelaes y les rosaes. Cuéntalo, porque calles más que dices y ehí tas, entaramingada, n'honor de Don Obdulio y pola xera les muyeres, calles por él y por élles. El tiempu nun cambia'l tiempu, namás les hestories, cuentos y lleendes y si dalgún día te facemos falta, nun llores, dimos qué sientes. XUAN MIYAR 02/05/2021 TORNANDO Ye un mundiu d'esperanza'l que trae l'airón que vien de la mar a la nuestra tierra cargáu de señardá, d'alcordances y conseyos qu'un día dalguién coló con éllos lloñe y recostinó cola pebida qu'esponxigó al otru llau del anchu la mar. Emperu, entá se caltién n'alcordanza y cualquier día d'estos, esa remembranza va tornar, enllenando les caleyes de los pueblos d'aires de grandeza y de la hestoria d'Asturies, tantes veces escaecía y dafechu, tantes vueltes repetía. Vieno l'aire frescu pol que naguaba pa dame na cara un día braniegu alcontrando'l suañu tornando al mio universu de los suaños imposibles. Depués d'andar tola nueche persiguiendo enfotu p'algamar la lluna, nesi llargu viaxe pel cielu con ales de metal lixeru y sintíme afortunáu de palpar en silenciu la lluz qu'illumina anovada, la nueva esistencia na tierra afayada. Cuerre l'aire sele pente les piques de l'alcordanza, col golor d'alcanfor, humildá y candura, nos caminos cásique escaecíos, qu'agora yá puedo pisar na mio tierra y palpar el pelleyu, ufrir un abrazu candial que sal del alma, a quién pasó la vida na espera. Col corazón valtiáu d'ilusión y sintiendo les emociones d'aquellos tiempos d'afitar na mio tierra la identidá enxamás nun perdía. Aposento l'alma nun xergón de ñubes escoyíes y andando p'enriba la tierra del mio pueblín coles entrañes de la real alcordanza atopaes, a piques de ser perdíes. Andar descalzu pel prau onde deprendí a poneme drechu, moyar la cara col orbayu nuevu y dexar que me tape'l mantu la rosada n'alborada, col corazón encoyíu, xunto a mio madre que m'alguardaba. Yá asela l'espíritu pa sintir, agora llibre, l'ecu d'un suañu rebotiando un tiempu infinitu peles caleyes escondíes del intelectu y, de los glayíos atristallaos daos en silenciu. Una sorrisa nidia invade l'alma y enllena'l corazón, dibuxando de colores tantes llárimes d'emociones. 30/03/2021 LA TORNA De xuru que l'airón que trae la mar a la nuestra tierra, vien cargáu de señardá, d'alcordances y conseyos qu'un día dalguién partió con éllos y recostinó con la pebida qu'esponxigó lloñe. Emperu, entá se caltién na memoria y, cualquier día d'estos, esa remembranza va tornar, enllenando les caleyes del pueblu d'aires de grandeza y, de la hestoria d'Asturies, tantes veces escaecía y dafechu, tantes vueltes repetía. Vieno l'aire frescu pol que naguaba, pa dame na cara un día veraniegu. Depués d'andar pela nueche persiguiendo un suañu p'algamar la lluna, nesi viaxe pel nuestru cielu y sintíse afortunáu p'alcontrar la lluz qu'illumina la nuestra esistencia. Cuerre l'aire sele pente les piques de la memoria, col golor a alcanfor, a humildá, a candura y tenrura. Asela l'espíritu pa sintir, agora llibre, l'ecu d'un suañu rebotiando un tiempu infinitu, peles caleyes escondíes del intelectu, los glayíos atristallaos daos en silenciu. Una sorrisa nidia invade l'alma y, enllena'l corazón, dibuxando de colores tantes llárimes d'emociones. XUAN MIYAR 5/12/2020 PEPÓN III Tiempos duros de soledá ya inseguranza, coles lluces apagaes nes edaes moces tarreciendo´l futuru y a los mieos escuros. No más fonderu yera un home buenu, no más fonderu. Güei les sos alcordances yeren pa los padres, cola casería vacía, alloriáu y tan sólu. Cola so mente revolvín invádelu´l mal humor, la humanidá que quier ganar, entá perdía. Pallabres mudes pente la solombra de les caleyes patexaes folgando a escures. Güei sospira y alienda, entá de pena. Nun tien quien-y mande nada, él solu s´inventa´l so trabayu dafechu despreciáu, hasta´l día siniestru, agora deprendiendo y amosando xeres asentaes. Mira a los llaos buscando la complicidá escaecía, nun alcuentra enfotu, namás sebies arramascaes, comu les sos alcondances, tan tristes y silencioses. Los codos nes rodielles y les manes nes vidayes, acabante mirar pal cielu, per eses cais dreches tien d´andar el duende... y cavilga - Danme ganes de llorar, teo de glayar l´altu la lleva... Llámame, llámame, vas xubir... Comu´l día que nun baxé y xubisti a espertame. Esti día tampocu nun retruqué a los tos glayíos, los glayios que sentí, glayíos d´ausiliu y desesperu. Pá, enxamás entendí´l to sen de dame´l cariñu. Qué culpa teo yo de nun querer más que a mio ma, cavilgo pa min, que nun te queríes namás qu´a to y namás qu´al vinu, pal olvidu. Crucio la portiella cola maxa prohibía, l´otru llau del regatu nun saben que dalguién nagua per blincar el charcu. Sinón creen en min. ¿Teo de creer yo? y voi facelo, voi creyer. Nun hai espaciu nin pa dir al Xin peles atapeceres, malpenes tien tiempu pa les sos xeres, masque na so mente, agora más fuerte, nun escaeza a la mocina deseada y nagua que llegare´l día de compartir el botín, xube al desván a mirar la rasera, debaxu la teya tien les perres na fardela. Elvira la vecina, dalguna vegada tien de pidi-y daqué, hai qu´abonar el güertu pequeñu y pidi-y un carrín de cuchu. Comu otres veces Pepón echa-y un gabitu, agora Elvira ye más consentidora y xenerosa, da-y pena de velu trabayar munchu y sólu, dexa que lu acompañe´l Rin. Perende apaez Lena, baxando la cabeza, colorada, enfila pa Pepón, avezáu a que nun-y de la cara, ta estrañáu, cola boca pequeña camienta a ver cuando puede echa-yos un gabitu, el padre ta malu y élla nun ye quien, nun d´abastu. Pepón fai alcordances d´aquéllos tiempos, de fiestes y d´esfoyaces, cuando pasaba delantre d´ella los padres ponínse a tapala, mientres ella, torciendo la cabeza ensin desimulu, ponía´l culu. Hai que ver cuántes vueltes da´l mundu... y agora Lena, vergoñosa, mírame de frente, delles vegaes camiento dalgo y bien qu´atiende... Pa güei yá enforma cavilgué. Voi a xugar colos ñeños y dalgo de facer. Enfila pa casa más serenu. - Pá, cuéntamos otra vez el cuentu del mozu que garró les perres nel furaquín na cuadra... - Pa otru día, faise tardi y to madre tará iguando la cena... Entamen tornar pa casa, baxen pela caleyina contentos, los ñeños esfrutando y xugando col so pá depués de llegar de trabayar. Güei tocó dir ver les xates que duermen nel prau y llimpia-yos la poza l´agua. Caleyen, Luis a les veces paez más candial, anda a la vera de so padre, Pepín, más enriedosu anda a carreres, a veces p´alantre, otres p´atras. Mirai´l paxarín... ¿Qué tien?, diz Luis. Ye´l paxarín que lo sabe tou y dízmelo a min, el que me lo cuenta na oreya. ¿Ónde vas paxarín? Entrúga-y Pepón. Home si, va contestate, entruga, entruga... va vagate, va falete... Diz Pepín fartu rir. Entós ¿Porqué pensaes que m´entero de tou?. Por qu´entrugues munchu y nun ye a los páxaros. Diz Luis. Enteréme d´una cosa, ¿Nun tuviestes l´otru día na cueva los calieros?. ¿Quien te lo dixo? ...Peru nun entramos eh, mandé-y entrar a Pepín y nun foi quien dar un pasu pa dientro, nun s´atrevió, yo asomé un pocu la cabeza pa ver y taba escuru, vieno tres de min Pepín a emburriame y enfadéme con él. ¿Pá, tu entrasti dalguna vez?. Non, díxome´l mio güelu qu´ellí vivía l´home del sacu y cuntóme toles fechoríes que facía... ¿Qué facía? Dixo Pepín. Munches coses, curiaba a los neños que yeren malos, pa llevalos, espertábalos pela nueche, metía-yos mieu peles caleyes, escorríalos y a los que teníen navaya, nun los dexaba usala... Correi, vamos, correi qu´atapez. Asoma la lluna tres el cordal y pela so manzorga ta mercuriu, malpenes se ven agora les estrelles, toos clisen la vista nel cielu, los ñeños tovía pensatibles, con un pocu de mieu, Pepón llévalos agarraos caún per un llau, miren pa enriba, callen, los tres en silenciu. Pepón siguió mirando´l cielu y alcuérdase cuando fizo una promesa... Dar, lo que nun tevo, dar tou lo que tien, pensatible nes lluces prendíes, agora, nesi cielu. - Mirái les estrelles, caúna tien el nome de un ñeñu, aldovinái cuála ye la vuestra. Párense en secu, aculumbrando tou lo que pueden, nun son quien gorgutar pente la inmensidá de la ñaciente estrellada. Pa Pepón son ente toes, les que más rescamplen, mientres-yos garra les manes y pa éllos escoyer una nun ye cenciellu. Pá, si escueyo una estrella pa mim, mañana voi saber cuála ye?. Diz Luis. Pepón piénsalo un pocu enantes de contestar. Mirái la lluna y de les brilloses, vuestres sedrán les que más s´averen. Sentáu nel escanu depués de cenar mientres la muyer recueye la cacía, los ñeños yá se fueren pa la cama. Mírala, tán cuntaes casique toes les novedaes del día, agora esfrutando los suaños y aldericando. Cómo se mueve Lena, qué remangu tien, ensin quita-y un güeyu, ehí ta la mocina deseada. Guarda pa él toes les hestories tristes, agora colos sentimientos bien guardaos. Va tiempu que lo cree.. ¿ N´acabante recoyer echamos una escoba?. Pepe, sabes qu´echo pilancos sumando, echamos un parchís anda... Val, asina cómote enantes dir pa la cama. Una sorrisa cómplice y picardiosa percuerre-yos la cara. Ma, ma. Llámala un rapacín, posa´l botixu y xube pal cuartu los ñeños y cola voz apocada... ¿Qué quies Pepín?. Nun soi quien dormir, tate un pocu equí anda, teo mieu... Afalágalu, tóca-y la cara candial, vamos espertar a Luis, vamos tar en silenciu. Toi espiertu ma, nun quiero dormir, cuéntamos un cuentu. ¿Pues cuntamos el cuentu del mozu que garró les perres nun furacu?. Diz Luis. Val, n´acabante cuntalu a dormir... ¿val?. Diz la madre. Yera naquellos tiempos, cuando un mozu que se llamaba Xosé y que tenía fama de malu, enredosu y retrucón, nun lu queríen munchu los vecinos, andaba tol día ensin facer nada, col gomeru nel bolsu tirando piedruques a los gatos y buscando perros p´amarra-yos una llata nel rau. Nun paraba en casa, nun tenía una peseta, nun-y daben nada, el so pá gastábalo tou en vinu y nun lu quería ayudar. Yera so madre, la única que s´esmolía por él. Yera un rapaz al que-y gustába muncho una mozuca, peru ella nun-y facía dengún casu, entós, él diba a vela ensin que naide lu viere, caleyando escondielláu, tolos díes que podía diba l´atapecer, peles caleyes pindies a la so casa y xixilábala dende afuera, peles ventanes con procuru, nun dase a ver, cuando toos de la familia taben dientro. Un día de sópitu, él taba tres el pogollu del horru, ve al pá de la moza salir de casa y entrar nel corral y zarrase dientro, al mozu paeció-y mui raru, allégase con curiáu a la puerte´l corral y per una resquiebra ve al home meter dalgo nun furacu nel muriu, tres les vaques y tapalo cola mesma piedra. Alguarda un cachín y cuando´l paisanu sal y entra en casa y s´apagaron toes les lluces, cavilga... yá tán toos na cama. Entra nel corral a palpu y prende´l farol qu´hai na entrada, antainando, quita la piedra del muriu y garra lo qu´hai dientro, una saca con munches perres. Nun sabía qué facer col dineru que garró, llevólo pa so casa ensin sabelo los sos padres, ellí lo guardó, a sabiendes qu´un día, taba seguru, diba casase cola moza y gastales pa ella. Depués de munchu tiempu, mandaren-y dir trabayar a la casa la mocina y conociéronse meyor, anque´l padre de la moza nun la dexaba falar con él, entós comencipiaren a vese a escondíes. Xoxé vivía solú y fueren faciéndose amigos, depués de tiempu ella tamién quedó sóla na so casa, Xosé perarguyosu nun sabía qué facer pa da-y gustu y, entrugó-y... ¿Quies casate conmigo?. Vien tardasti en dicímelo Xosé... Xuntaron toes les vaques que teníen ente los dos na cuadra más grande, que yera la d´ella. Con cara de misteriu y amosando duldes, Xosé mírala a los güeyos... Teo de dicite un secretu. Nun m´asustes Xosé, ¿qué ye?. Vamos dir a la mio casa. Ellí lo vas ver. Caleyen agarraos de la mano selequín a casa. Xosé xube pal desván pela pasera, entra a gates pa la rasera y quita la teya, namás atopa un ñeru ratones na fardela. XUAN MIYAR 24/07/2020 Pepón Andaba dende va tiempu cola testa gacha, dir pel día pa echase nel cabornu yera un de los momentos más afayaizos pa cavilgar de la so vida a la solombra, arrodiáu de castañales, humeros, carbayos y matos, mirando´l cielu pelos furaquinos ente árboles y ñubes, mirar los rayinos del sol qu`entren p´allumar la so mente confusa y entrugándose, ¿quién soi?. Equí, soboriando l´agriu la nada y reprimía la rabia, ta sólu, naguando pel rayín d´esperanza y faciendo l´esfuerciu d´escaecer la realidá de los sos vientos revueltos, col espinazu dobláu y los silencios espiertos. El ñublu faise zarráu como davezu, el llombu moyáu pol mofu d´esi cabornu mediu tapáu cuantayá d´escayos, cola foz separtaos. Zarro los güeyos y aliendo. Un día más pa garrar fuercia guardando´l secretu comu caprichu de neñu, alzo la testa ensin mirar el suelu, desenterrando´l suañu y dalgún recuerdu. Oyí pasinos, entra´l mio pá pel estregal, antaino a separtar el montón de tarucos, la torre qu´entamé facer tien doce pisos, en caún tien un tarucu prietu que foi quien dir xuntando y separtando pa que mio madre nun los meta na cocina, mio pá anda ensin mirar pal suelu cola zapica lleche, pisa ún y zarapica, tuvo a piques de cayer, garróse al marcu la puerte, la que nun salvó foi la zapica; da la güelta, mírame de males y mete-y una patada a la torre de tarucos y a min una morrada, garróme de raspión, cásique la safo, pero quedome la cara colorada. -Ya te dixi que nun xuegues en mediu l´estregal, poniendo cara querer comeme, póneste a un llau y, lleva´l montón de tarucos pal fornicu. Ensin rechistar entamo a recoyer despacín, dígo-y a mio madre, mientres friega´l suelu emporcáu, que nun me los queme; pá foi a buscar otra zapica lleche. Enantes...

Qué ver y hacer

22-10-2014

La Villa en directo con la ”Webcam de Villaviciosa en la Plaza del Ayuntamiento Ver …

Gracias a WebCam Asturias y la colaboración del Hostal El Congreso y Sidrería el Congreso de Benja...

Qué ver y hacer

10-10-2014

Esquelas y necrológicas del día en Villaviciosa. VEIS AQUI

Nuevo servicio de este Diario Digital que pretende informar diariamente de las Esquelas y necrológicas de Villaviciosa. PINCHA ESTE ENLACE Y VERAS ...

Qué ver y hacer

6-10-2014

Ver programación en el Teatro Riera de Villaviciosa, noviembre, diciembre…

La programación de otoño del Teatro Riera con el Circuito de Artes Escénicas la abre este año la compañía TEATRO PAUSA, que presentará 'Una petición de mano muy singular', comedia inspirada en la obra de Chéjov 'Petición de mano', escrita y dirigida por Javier Villanueva. Será este sábado 11 de octubre de 2014 a las 20 horas. Para público joven y adulto. TEATRO DEL NORTE volverá a Villaviciosa y lo hace con la muy...