‘CUENTU DE NAVIDÁ’ _ Xuan Miyar
Xuntáronse pa xugar, esti día baxaron al ríu a ver les truches, llegaron ensin meter ruiu pa veles enantes de que-yos diera tiempu guardase.
Son bien llistes, nun-yos dio tiempu namás que a ver les ondes nel agua como siempres.
Les neñes entamen cantar villancicos, -¿cantamos los pexes nel ríu, a ver si apaecen?-
Canten les neñes los villancicos que-yos deprendió la maestra, tamién dalgunos neños-yos ficieron coru.
Mientres, otros xugaben coles piedres y l´agua.
Tan ufanos, nun tienen clas hasta depués de Reis.
Anque ta frío presta-yos tar esfrutando estos díes de fuelga, amás….. la navidá, la nueche vieya, los Reis……
-¿Facemos un nacimientu nel llavaderu?- diz Pepín.
-Llamai les neñes-
Ente toos entamen facelo, discurren asitialu na panda, onde les muyeres posen los barcales cola ropa, arrequexáu, xunto al pegollu que ta rodiáu d´edra, onde tolos años fai´l ñeru la cerrica.
Hai una lleenda pol pueblu, cuéntase que n´esi ñeru pon un güevu´l cuquiellu.
Busquen tolo asemeyao a les figures, cachinos de madera, palinos, regodones pequenos…..
Los neños entamaron el portalín, dos llávanes de cantu pa los murios y otra enriba pal teyáu, con cachos de teyes que atoparon aende, del teyáu que ta pa cayer.
Lolina subió a la so casa pola caxa de collores y llápices, pa facer les cares colos regodoninos. La Virxen , San Xosé, el Neñu, los Reis….
Atoparon herba seco y con unos garabinos, ficieron la cuna…
Toos collaborando, iguando caún les coses bien curioses, anque dalgún tovía andaba xugando col agua o lo que-y petara.
Pin, que taba metiendo lleña pa casa a so ma, baxó depués.
D´avezu lleva palu y tien navaya, fai dibuxos na corteya les guiaes bien guapos mientres llenda les vaques.
Desplíquen-y too lo que tan faciendo, presto-y, xúntase a éllos. Ye percuriosu y fai dalgunos arreglos no que ta fechu.
Diz Lolina, -yá sé lo que voi pidir a los Reis-
Asina, toos dixeron lo que más-yos presta, poniendo cara carambelu y naguando pola nueche máxica, y tu Pin, -¿nun pides ná? ,
Pin calla.
Ye l´hora tornar pa casa, queden dir mañana pa siguir na xera.
Pin métese en sí, atristaya, sabe que so pá nun-y dexa pidir ná.
Na casa de so, nun hai perres pa daqué, Pin siéntese probetayu, paez-y qu´esti añu va ser como´l pasáu, yera´l so pá daquién igua los sos xuguetes: el gomeru, un rodamontes que-y fizo cola tapa d´una llata, un palu y un clavu, un caballu de madera pergrande.
Anque la navaya yera lo que más-y prestaba.
Nagua pola peonza, caniques…
-¿Ma, pueo pidir dalgo a los Reis?-
-Díxotelo pá, yá yes grande-
-Monchu y Lolina son más grandes que yo y piden daqué- retruca-y.
-N´eses cases tienen munches vaques y tierres y hai pa too-
-Enxamás traenme ná, rinse de min-
Pin nun s´atreve a pidi-ylo a so pá, ye so ma quien-ylo diz.
-Pepe, hai que mercar dalgo pa Pin, ta mui apenáu y llarimosu-
-¿Maruxa, onde tan les perres?, tan ensin pagar les rentes, morrió´l xatu la morica, escosose la navarra…nun sé, ¿ d´onde vas sacalo?. Que nun pues merca-y ná-.
-Dalgo habrá que facer Pepe-
Toles tardes baxen los neños al llavaderu a xugar onde´l nacimientu.
Diz Monchu: - ¿ Pin, tu qué pidisti a los Reis?-
Pin calla.
-Traerante un burru de madera d´un cañu de castañu como l´añu pasáu-….
Pin nun retruca, calla.
Ye miércoles, Maruxa va pa la Villa al mercáu. Apareya la burra, carga fabes, patates, maíz, güevos, un gallu, dos coneyos y saca de la duerna un xamón, .. yá tará saláu.
Pin, yá nun va peles tardes a xugar al llavaderu colos neños, entretiense iguando con madera enriedos cola so navaya, tamién fai dellos llabores na casa..
Agora ye´l tiempu de mercar bién na plaza.
Tornó pa la so casa cola burra cargada y buenes perres na cartera.
-Maruxa, ¿mercasti´l xamón?, ¿qué voi llevar pol branu a la xera?
-Tortiella, güevos cola patata nueva-
Pepe encueye´l costazu, ta contentu, Maruxa traxo perres, bona falta facía, pa dellos gastos y pagar les rentes.
Baxa Pin pal llavaderu, naide ta perende, escucó tres la sebe.
Depués de asitiar la mula y el güe, amira´l peselbre.
Siguió tola selmana fadiu y enfocicáu..
-Pin, llevántate, hai que mudase pa dir a misa de Reis- diz so ma.
Los pas tan almorzando na cocina. Pocu esperteyáu entovía, Pin baxa les escaleres, al llegar al rellanu atopa unos paquetes, queda paráu, -ma, ¿vinieron los Reis?-
-Mira ver fiu-
So pá seriu, mira de regüeyu, dende dientro la cocina….
Garra los paquetes, foi posándolos enriba la mesa l´estregal, con procuru, ensin romper el papel.. nun atina.
Amás de los xuguetes polos que nagua, tien una caxa de collores dientro d´un cabás.
Sos pas tan amirando, emociónense, so pá disimulando saca el pañuelu…
-¿Préstate Pin?- Dixo so ma.
Coles llárimes nos güeyos entra na cocina, ponse nes rodielles de so pá, Pepe escuende´l pañuelu y llarimosos los tres, fácense un garapiellu.
-Ma, teo que dir al llavaderu, camúdome depués-, diz Pin..
Cuerre a tou meter..-¿onde vas Pin?-
Pin asitia los camellos de los Reis nel nacimientu y vase, tien priesa, va pa misa…
Acabante comer ponse so ma a fregar, l´agua la caldera ta ferviendo..-Pin, apúrrime los platos pal bañal-
-Vas quemate ma,.. comi enantes una rosquillina d´anís-
-Toma pá, una pa ti.. ¿o quies un figu pasu?.
XUAN MIYAR